TITO, ĆEVAPI EN HET COMMUNISME IN TUZLA (FK Olimpic Sarajevo - FK Sloboda Tuzla)
FK Olimpic Sarajevo - FK Sloboda Tuzla 0 - 1 "Ik ben op aarde gekomen om het er niet mee eens te zijn”, het zijn de bekende woorden van de Russische dichter Maxim Gorky. Vandaag vliegen we op Tuzla, gelegen in het noordoosten van Bosnië, dat na Sarajevo en Banja Luka de derde stad van Bosnië is. De naam Tuzla komt van het woord Tuz, wat in het Turks zout betekend. Tuzla staat namelijk vooral bekent om zijn zoutwinning en het heeft een eigen zoutmeer in het centrum van de stad. Tijdens het communisme vierde de stad zijn hoogtijdagen en is het niet gek dat een stad zijn universiteit naar de Russische dichter Gorky vernoemde. Gorky was bevriend met Stalin en dat zag je terug in zijn gedichten die veelal communistische invalshoeken hadden. Vanuit de Gorky universiteit in Tuzla werd in 1919 de Fudbalski Klub Gorky opgericht. Later veranderde de club zijn naam in Fudbalski Klub Sloboda (vrijheid) Tuzla. Het huidige logo van de club heeft met zijn gouden ster en rode kleuren nog steeds een communistisch karakter.
Via via had ik het nummer van Edin gekregen. Edin is taxi chauffeur, maar eigenlijk ook weer niet. Zijn auto heeft geen taxibord en voorin zien we geen meter die aangeeft wat de financiële schade van de reis is. Verder werkt hij gewoon bij een bedrijf en verdient hij met de taxidienst wat bij. Het is dus een win-win situatie omdat de reis voor ons goedkoper is dan een normale taxi en comfortabeler dan met de bus. In Nederland zou dit niet mogen, maar we rijden door de bergen in de Balkan en hier gaan dingen over het algemeen toch anders dan in ons kikkerlandje. Dit weekend vliegen we op Tuzla om vandaar verder te reizen naar Sarajevo, onze bestemming voor de komende dagen. We zijn het vliegveld van Tuzla nog niet uit of Edin slaat linksaf een boerelandweggetje op. ‘We rijden niet over de hoofdweg en ik neem een snellere route.’ Al gaan boerelandweggetjes soms ook best door als hoofdwegen in dit land, een vreemd gevoel bekruipt me. Daar zit je dan bij een onbekende Bosniër in de auto die eigenlijk geen taxichauffeur is en zijn auto neemt een afslag naar een onbekende bestemming. Gelukkig zien we al snel de naam Sarajevo op de borden staan en haal ik stiekem toch wel een heel klein beetje opgelucht adem. Al mijn wantrouwen kan heel snel de prullenbak in, want Edin is echt heel vriendelijk. Tijdens de reis gaat het over voetbal, Tito en de burgeroorlog. Het zijn de onderwerpen die veelvoudig passeren dit weekend. Volgens de taxichauffeur was het in de communistische tijd van Tito beter dan nu. We knikken maar mee en als ik hoor dat Edin geboren is in Tuzla begrijp ik dat ook meer. Tijdens het communisme floreerde Tuzla ook veel meer dan nu. Als de Sarajevo derby ter sprake komt vraagt Edin wie we supporten. ‘Wat is in deze verstandig om te antwoorden?’ probeer ik de taxichauffeur tactisch te polsen. Je weet het maar nooit. Edin is zelf fan van Sloboda Tuzla en heeft een lichte voorkeur voor FK Sarajevo. Verder maakt het hem niet uit en ik kan zonder problemen vertellen dat we in het vak staan van de blauwen van FK Željezničar. De reis van iets meer dan twee uur gaat vooral langs bergen en door dalen naar de Bosnische hoofdstad. Als ik aangeef dat we misschien wel naar de wedstrijd Olimpic Sarajevo tegen Sloboda Tuzla gaan geeft Edin aan dat we hem mogen contacten. Hij gaat als Sloboda supporter natuurlijk naar de wedstrijd. Langzaam wordt het donker en we komen aan in Sarajevo. De tassen dumpen we in het hotel en we kunnen het centrum in voor pivo, wat voedsel, rakija en nog meer pivo.
De wedstrijd tussen FK Olimpic Sarajevo en FK Sloboda Tuzla stond vooraf niet op mijn planning om te bezoeken, maar de aanvangstijd van 16.00 uur is best gunstig. In de ochtend bezoeken we de ratni tunel, de oorlogstunnel, die in 1994 gegraven is tijdens de belegering van Sarajevo. De tunnel was de enige optie om tijdens de oorlog de stad in of uit te komen. Een deel van de tunnel is nu open en daar omheen is een klein museum gebouwd. Het is niet heel groot en we zijn sneller klaar dan verwacht. Het Otaka stadion ligt ook aan de westkant van Sarajevo en we besluiten om de wedstrijd toch te bezoeken. De zon schijnt en we hebben gezien wat we wilden zien. Het woord stadion is wat veel voor een veld met een kleine hoofdtribune aan de lange zijde en een piepkleine staantribune aan de overzijde van de hoofdtribune. We kopen toch een kaartje voor 5 BAM, 2,50 euro, en Rolf zegt: ‘wat een leuk kaartje, normaal bewaar ik die nooit, maar deze ga ik wel bewaren.’ Als we nog niet op ons stoeltje zitten is Rolf het kaartje al kwijt. Dat zal je natuurlijk net zien. Eén voordeel, we zijn al binnen. De reden dat we toch naar deze wedstrijd gaan is de komst van de Fukare Tuzla, de fanatieke harde kern van Sloboda. We zitten op de hoofdtribune en kijken op de grote Istiqlal moskee met daarnaast het Olympische zwembad. Het is een bijzonder uitzicht, maar op de tribune is het rustig. Gelukkig krijg ik bericht van Edin dat hij onderweg is. Ook ontmoeten we Klaus, een Duitse groundhopper, die speciaal naar de Sarajevo derby komt, maar deze wedstrijd ook meer even bezoekt.
FK Olimpic Sarajevo bestaat nog niet zo lang en is pas opgericht in 1993. De club heeft, op een paar oude mannetjes na die zonnebloempitten op de grond gooien, vrijwel geen fans. Op het veld staan vooral jonge spelers van FK Željezničar en FK Sarajevo die minuten moeten maken. Het veld heeft een mooie ligging, maar als club stelt het verder niets voor en de kans is groot dat ze dit seizoen ook degraderen uit de Premijer Liga. Geen club om speciaal te bezoeken, maar nu kwam het mooi uit. De spelers komen het veld op en de fans die aanwezig zijn, dat zijn vooral fans van Sloboda. Verder nog geen spoor van de ultras of enig andere vorm van fanatieke support. Het is een kleine domper, want ik had wel wat fakkeltjes en support willen zien vandaag.
De wedstrijd is bijna tien minuten onderweg als we een aantal bussen aan zien komen. Eerst nemen de troepen van de Bosnische politie hun plaatsen in en mogen de fans van Sloboda de bussen uit. Alles gaat heel gestroomlijnd en het is muisstil. We zien de supporters aan de overzijde achter de tribune om het stadion heen lopen en ze nemen plaats op onze tribune. Nog steeds horen we geen enkel geluid van de Fukare Tuzla, wat betekent zoiets als ‘arme’ of ‘dakloos’. De capo, de leider van de groep, neemt plaats op het hek en geeft aan wat er moet gebeuren. De kleine 300 man gaat heel klinisch en op commando te keer. Vuurwerk en fakkels hebben ze helaas thuis gelaten, maar het geluid weerkaatst mooi terug tussen de gebouwen. Het gevaar dat hooligans van andere clubs uit Sarajevo amok komen maken vanmiddag is groot en de politie-eenheid staat paraat. De rivaliteit tussen FK Željezničar en FK Sloboda Tuzla is groot. Tuzla fans verdenken Zeljo er bijvoorbeeld van dat ze op de laatste speelronde in 2012 een wedstrijd hebben gefixed. FK Željezničar speelde uit tegen het nietige Leotar Trebinje in het zuiden van Bosnië. Leotar had een overwinning nodig om degradatie te voorkomen. Sloboda speelde op hetzelfde moment een uitwedstrijd tegen Slavija Sarajevo en verloor met 2-0. Željezničar liet de wedstrijd lopen en verloor van Leotar. Door de overwinning van Leotar en de nederlaag van Sloboda kelderde de club op de laatste speeldag van de 11e naar de 15e plaats wat een rechtstreekse degradatie betekende. Toch valt Željezničar niet veel te verwijten, een overwinning van Sloboda Tuzla was al voldoende geweest voor handhaving. Ze hadden het namelijk in eigen hand. Vrijwel altijd is Sloboda Tuzla aanwezig in de hoogste competitie in zowel de Joegoslavische als de latere Bosnische competities. Niet geheel verwonderlijk deed de degradatie dus veel pijn onder de fans. Na twee jaar keren de Crveno-crni, de rood-zwarten, weer terug op het hoogste niveau.
In het zonnetje zit ik heerlijk onderuit gezakt, luister ik naar het gezang en zie ik vooral Olimpic grote kansen missen. Sloboda staat tweede en is nog steeds verwikkelt in de strijd om het kampioenschap. Een overwinning op het kleine Olimpic is noodzakelijk. Het lijkt er alleen op dat FK Sloboda Tuzla niet veel interesse heeft in de titel. Zrinjski Mostar staat bovenaan en heeft maar drie punten voorsprong, maar Sloboda creëert geen enkele kans. Hoewel Sloboda Tuzla een grote historie heeft is de club nooit Joegoslavisch of Bosnisch kampioen geworden. Je mag toch denken dat ze nu alles in het werk stellen om dit seizoen geschiedenis te willen schrijven. In de eerste helft krijgt Edmir Hadzic, de stevige aanvaller van Olimpic, de grootste kans van de wedstrijd. Zijn poging gaat net over het doel. Een aantal minuten voor rust is het Demir Mehidic, de nummer 23 van Sloboda, die met een prachtig doelpunt de gasten op voorsprong schiet. Hij knalt de bal hard in de rechterbovenhoek van het doel. Vrijwel de gehele tribune veert op. Tijdens de eerste helft gebeurt nog iets opmerkelijks. Vanuit de moskee klinkt de oproep voor gebed en loopt een bruidspaar naar binnen. De mensen op de tribune hebben vooral oog voor de Moslim bruiloft terwijl de bruiloftsgasten, met name het mannelijke deel, op hun beurt weer liever naar het veld kijken. Het is een leuk schouwspel.
In de tweede helft zit ik naast Edin, die ook wat laat het stadion binnen is gekomen. Hij zit niet bij de ultra’s, maar hij verteld dat het vanwege de veiligheid normaal is dat uitsupporters pas binnen komen als de wedstrijd al is begonnen. In veel gevallen moeten de ultra’s het stadion ook weer tien minuten voor tijd verlaten. Toch bijzonder dat 300 man een bustrip van twee á drie uur ondernemen om maar een deel van de wedstrijd te zien. Dan zijn de buscombi’s in Nederland nog vrij relaxed. We praten wat over de club en ik leef mee als het in de laatste minuten nog steeds maar 0-1 is. Na het fluitsignaal klinkt gejuich en halen alle aanwezigen opgelucht adem. De drie punten zijn binnen en de mobieltjes worden in de gaten gehouden voor de verrichtingen van koploper Zrinjski Mostar.
Buiten het stadion wil ik Edin bedanken als hij vraagt waar we heen moeten. Zelf heeft hij best trek en wil ons meenemen naar het beste Ćevapčići restaurant in de stad. Daar zeggen wij natuurlijk geen nee tegen. In Sarajevo is het belangrijk om de juiste restaurantjes binnen te lopen, want in sommige gevallen is, vanwege de Moslim achtergrond, geen alcohol verkrijgbaar. De gekruide gehakt worstjes geserveerd in een groot pita broodje zijn heel populair in de Balkan. Hoewel ik al vaker in 'het beste' Ćevapčići restaurant van de stad heb gegeten, een andere dan nu, genoot ik ook dit keer van de heerlijke specialiteit. Met een volle maag stappen we weer in de auto en opnieuw gaan we niet direct naar het centrum. Nee, we rijden de stad uit en stoppen bij café Vidikovac. Het café ligt op een berg en heeft een terras met een prachtig uitzicht over de stad. Het kan allemaal niet op en we mogen bijna niets betalen van onze gastheer. Ik voel me bijna bezwaard en besluit om maandag weer met zijn taxiservice terug te gaan naar Tuzla. Mijn planning was om de bus te nemen, want die is veel goedkoper.
Maandagochtend, de dag van vertrek, word ik wakker en bedank Rolf voor zijn aanwezigheid dit weekend. Rolf reist nog een weekje door de Balkan richting Tirana terwijl ik in mijn eentje terug naar Nederland ga. Om half 8 staat Edin al buiten te wachten voor een kleine tour naar de overgebleven resten van de Olympische spelen van 1984. Waar het twee dagen terug nog 25 graden was, daar komt vandaag de natte sneeuw uit de lucht vallen. Auto’s die de berg Trebevic afkomen zijn al bedolven onder de sneeuw en hoe hoger we komen hoe witter het wordt. De bobsleebaan wordt sinds de burgeroorlog niet meer gebruikt en is nu een verlaten plek. De baan staat op een mooie lijst van ‘most beautiful abandoned places’ Het is echt adembenemend mooi als we de bobsleebaan ook nog in de sneeuw zijn liggen. Mooier kan ik het niet hebben. We zijn de enigen en dat maakt het allemaal nog meer bijzonder. In 1984 stond het hier wel helemaal vol met bobsleefans die de Duitse Democratische Republiek (DDR) zowel het goud in de 2-mansbob als de 4-mansbob hebben zien winnen. Hoewel we wel meededen met het schaatsen wisten wij in 1984 als Nederland zelfs geen enkele medaille mee naar huis te nemen. Boven op de berg drinken we in het restaurant van een hotel een Bosnische koffie, wat vooral betekend dat het een klein maar vooral sterk ‘bakkie’ is, en bestellen een baklava. Dit alles terwijl de sneeuw naar beneden komt.
Nog steeds is de tour niet afgelopen als we het vliegveld van Tuzla, mijn eindbestemming van de reis, voorbij rijden. Volgens de chauffeur ben ik tien minuten voordat de gate sluit vroeg genoeg bij het vliegveld en hebben we nog genoeg tijd over. Het woord gate is dan ook wat overtrokken, want het vliegveld van Tuzla heeft vooral iets weg van een schuur naast een landingsbaan. We rijden door de stad Tuzla en stoppen uiteraard even bij het Stadion Tušanj, de thuishaven van FK Sloboda. Het hek is open en ik stap het veld op. Edin maakt een foto van mij terwijl de natte sneeuw naar beneden komt. De foto app ik voor de grap naar mijn Željezničar vriend en ik stap even later het vliegtuig in naar Eindhoven. Als antwoord op mijn Sloboda appje krijg ik één appje terug: Zeljooooooooo. Het weekend was veel te kort.
23-04-2016
'41 0 - 1 Demir Mehidic
Toeschouwers: 600
Stadion: Otaka Sarajevo