IN ALLE OPZICHTEN EEN DERBY (FK Velez - Zrinjski Mostar 1 - 0)
Hoe het was in Kosovo? Sommige mensen gooien de hele regio op de Balkan op één hoop. Het weekend zat ik niet in Kosovo, maar in Bosnië-Herzegovina. In het zuidelijke deel wel te verstaan. Voor mij is de Balkan niet één grote hoop, maar een interessant gebied met enorm veel historie. Veel gebeurtenissen die zich in de historie hebben afgespeeld, die etteren nog steeds door in dat land. Dit keer was ik op bezoek bij de stadsderby van Mostar. Het linkse, waarvan de meeste supporters overwegend Bosnische Moslims zijn, FK Velež nam het in ‘eigen’ huis op tegen Zrinjski Mostar. Zrinjski is dan weer rechts georiënteerd met een Kroatisch karakter. Het werd een enerverend weekend met een heetgebakerde stadsderby.
Wijnglazen met de Red Army
Club Art is afgeladen vol. Wij staan met z’n vijven om een hoge staantafel op de bovenste verdieping van de fancy club. Een tafel naast ons staat de leider van de Red Army, de harde kern van FK Velež. Hij vraagt aan mij of ik het naar mijn zin heb gehad. Ik knik instemmend. FK Velež heeft deze middag de derby met 1 – 0 gewonnen en verslaat hiermee de rivaal voor het eerst sinds twaalf jaar. Het feest is in de late uurtjes nog steeds in volle gang. Weer een tafel verder staan een paar spelers en de teamleider. De gehele club is rood gekleurd en iedereen die hier aanwezig is, die heeft iets met Velež of is in ieder geval Bosnisch. De teamleider van Velež is de gekste van allemaal en ik maak wat geintjes met de beste man. We lachen wat en op het moment dat ik mij omdraai gaat het mis. De staantafel wankelt wat en de glazen met wijn die erop staan vallen om. Zo over de mobiele telefoons en een tasje heen die behoren tot de vrouwelijke aanhang van de teamleider. Even staat de tijd stil. Boze blikken van de blondines kijken in mijn richting. Ik verwacht een stevige hand in mijn nek die mij naar buiten duwt. De vrouw van wie de mobiel het meest onder de wijn zit, veegt hem schoon aan mijn shirt. Ze discussiëren wat met de teamleider en lopen daarna met grote stappen de club uit. "Hij komt uit Holland," is de zin die denk te begrijpen. Het blijkt het toverwoord. De teamleider geeft mij een box en haalt onverschillig zijn schouders op. Hij lijkt wel blij te zijn dat ze weg zijn. Opgelucht haal ik adem en bestel nog maar een rondje Sarajevsko.
De brug
De stad Mostar is letterlijk in tweeën verdeeld. Aan de ene kant wonen de Bosniërs en aan de andere zijde de Kroaten. Op de ene berg staat een kruis verwijzend naar de katholieke achtergrond en op de andere berg zijn de letters Volim te Bih te lezen. Wij houden van Bosnië-Herzegovina is die strekking. De supporters van FK Velež die mijn medereizigers van het stadion naar de stad reed, ging niet verder dan de Bulevar, een straat die het ene deel scheidt van het andere. De nachtelijke escapades werden afgesloten in Noćni klub CUBE. Onder het mom van: ‘nog één afzakkertje’. Deze club bevond zich dan weer aan de Kroatische zijde en hier werd geen Bosnisch bier verkocht, maar kreeg ik een fles Karlovačko, een Kroatisch merk, in mijn handen gedrukt. Aan het merk bier is al te zien in welk deel van Mostar je bent. Daarnaast hoorde ik het verhaal van de dame die pas op haar achttiende de bekende brug van Mostar met eigen ogen zag. De Kroatische dame was daarvoor nog geen enkele keer in de buurt van de brug geweest. Het is niet voor te stellen.
Het Rođeni stadion
Een interessant detail is dat de wedstrijd zelf niet in Mostar wordt afgewerkt. Na de tweede wereldoorlog speelde FK Velež in het grote stadion in Mostar zelf. Zrinjski werd door de dictatuur verboden te bestaan. Na de Balkanoorlogen kwam hier een kentering in en nam Zrinjski bezit van het stadion omdat deze in een Kroatische wijk ligt. FK Velež moest verhuizen en bouwde een nieuw complex in Vrapčići, zes kilometer ten noordoosten van Mostar. Het stadion is nog steeds in aanbouw. Zoals altijd duurt het allemaal langer dan de planning. "In Mostar zitten ze ook liever op het terras met één biertje, dan dat ze werken voor twee biertjes," is de strekking die ik hoor. Het is hier allemaal erg lay back. Totdat het over voetbal gaat, dan komt het temperament naar boven! De enige weg die van Mostar naar Vrapčići gaat staat voor en na de wedstrijd muurvast.
Ustašabeweging en extreemrechts
De zon schijnt warm op mijn gezicht op deze mooie oktoberdag. Het is boven de vijventwintig graden en voor een Hollander is dat heerlijk toeven met deze tijd van het jaar. De derby van Mostar is begonnen en ik heb een plek helemaal links op de tribune aan lange zijde toegeëigend. Links, op de korte zijde achter het doel, staat de Red Army, de ultragroepering van FK Velež. Vocaal nemen ze het thuispubliek mee ter ondersteuning van de sfeer. Aan de overzijde is het leeg en kijk ik naar een afgelegen fabriek. Het Rođeni stadion kent drie tribunes en op de lege zijde is een hok gemaakt voor de uitsupporters. Het is niet eens een tribune te noemen. De wedstrijd is tien minuten oud als de ultras van Zrinjski het stadion binnen komen. Dit alles voor de veiligheid. Door de sirenes, vele politie en kleine busjes lijkt het of een maffiadeal wordt gesloten achter het muurtje naast de verlaten fabriek. Niets is minder waar als het uitvak zich vult met tweehonderd supporters. Het provoceren kan beginnen en de liedjes over de Ustaša, een Kroatische nationalistische beweging, klinken door het stadion. Vlaggen van het Vaticaan worden tentoongesteld. Dit ter provocatie voor de Moslims. Omdat het nog niet heftig genoeg is zien wij ook nog de oude Romeinse groet voorbijkomen. Het is geen moment saai deze derby. Op het veld zelf blijven grote kansen uit, maar is geen enkele partij echt de bovenliggende. Twintig minuten voor het einde van de wedstrijd moeten beide partijen nog af van al het meegebrachte vuurwerk. Een pijl vliegt over het veld en niemand die daarvan opkijkt. De uitsupporters moeten tien minuten voor het einde alweer het vak verlaten en missen de enige treffer van de wedstrijd.
Op alle fronten een derby
De thuisclub komt via een knullig doelpunt op 1 – 0. De vreugde is er niet minder om. Het is de 83ste minuut en de supporters van Zrinjski hebben het doelpunt niet kunnen zien, maar wel kunnen horen. Ze stonden nog achter het muurtje te wachten. Bij het wegrijden zien ze wel de supporters van Velež enthousiast zwaaien naar de bussen. Hier en daar klinken knallen van vuurwerk. Onduidelijk is of het vuurwerk afkomstig is van over het muurtje of dat het plagerige afscheidsschoten zijn van de thuisclub. Voor het eerst sinds twaalf jaar winnen de roden de wedstrijd tegen hun rivaal. Alleen over deze derby kan al een heel boekwerk worden geschreven, maar het was absoluut een beladen wedstrijd die in de top van derby’s moet staan. Hij staat in ieder geval in mijn derby top-10. Zelf vergelijk ik liever geen wedstrijden en/of derby’s met elkaar omdat elke wedstrijd en daarbij behorende reis anders is. Toch is de wedstrijd tussen Celtic en Rangers (klik hier) politiek beladen, maar mist het de passie van de Balkan die ik zo kan waarderen. De Balkanderby’s in Sarajevo (klik hier) en Belgrado zijn beladen, maar missen weer de politieke inslag. Zo is de derby van Mostar op alle fronten een echte derby.
19-10-2019
FK Velež - HSK Zrinjski Mostar 1 - 0
Toeschouwers: +/- 8.000
Stadion: Rođeni
