STAATSMANNEN, VELDSLAGEN EN BOXERSHORTS IN BOSNIË
HSK ZRINJSKI - FK KRUPA 4 - 0: Oorverdovende knallen beschadigen onze oren. De warme zon schijnt op onze gezichten. Wij staan op de kleine stenen tribune van het Bijeli Brijeg Stadion in Mostar. Langzaam laten wij ons verbranden door de hete zonenstralen. In het midden van onze lage tribune hebben zich de ultras van Zrinjski verzameld. De plannen voor dit weekend zijn deze week gewijzigd en in plaats van de beladen stadsderby van Sarajevo staan wij nu in Mostar bij de viering van de kampioen van Bosnië. HSK Zrinjski Mostar speelt in het eigen stadion tegen FK Krupa. Vorige week wisten de Plemići kampioen te worden doordat FK Željezničar zijn wedstrijd niet wist te winnen. Wij zijn aanwezig bij het feest van de Kroatische club in Bosnië. Veel pyro aan onze kant en een, waarschijnlijk door de club georganiseerde, tifo-actie aan de andere zijde zorgen voor een mooie voetbalsfeer op de Balkan.
Ultra's Zrjinski
Vanuit Nederland zijn er vier bussen naar Sarajevo gereden. Volgens de UETD, een Turkse lobbyorganisatie van de AK-partij, de partij van president Erdogan, waren het vier van de in totaal 200 bussen die Sarajevo aandeden om de president te zien. De president is bezig om zieltjes te winnen in andere Europese landen. Nergens is de Turkse president welkom. Niet in Nederland, niet in Duitsland en ook niet in Oostenrijk. Bosnië staat bekend om de gastvrijheid, dus daar mag Erdogan zijn verkiezingscampagne in een ander land kleur geven. Net als vorig seizoen boekten wij onze vluchten naar Bosnië op het moment dat FK Željezničar de lijstaanvoerder was. (Klik hier voor dat verslag) Dit keer bedroeg de voorsprong een aantal weken voor het einde van de competitie een zestal punten. Op de laatste speelronde stond de derby van Sarajevo op het programma. De titelviering en de derby in het stadion van Grbavica leek een unieke gebeurtenis die wij mee willen beleven. Helaas loopt het oorspronkelijke plan volledig in de soep. Allereerst geeft FK Željezničar de voorsprong weg. Eén speelronde voor het einde is HSK Zrinjski Mostar zelfs al kampioen. Een paar dagen voor vertrek, zoals dat alleen kan op e Balkan, krijgen wij te horen dat de derby verplaatst wordt. De aftrap is precies op het moment dat wij landen in Tuzla, een twee uur rijden van Sarajevo. Alle eenheden van de politie zijn nodig bij het bezoek van de president. Door de hele politieke kwestie missen wij nu de derby van Sarajevo. De plannen worden bijgesteld en op zondagochtend vertrekken wij naar HSK Zrinjski Mostar de oudste club van Bosnië en tevens de kersverse kampioen.
Een Bosnische vriend regelt voor ons een soort van huurauto en hij stelt zijn buitenhuis ter beschikking. De huurauto komt niet van een officieel bedrijf. Iedereen probeert wat bij te verdienen op de Balken. Door de vertraging lukt het de persoon van de auto niet om ons de sleutel van de auto te overhandigen. Op Eindhoven krijg ik een berichtje met een foto van een klein politiegebouw naast de luchthaven van Tuzla. Wij kunnen de sleutel daar ophalen. Uit ervaring kan ik vertellen dat het altijd goed komt als spullen op het politiebureau afgehaald kunnen worden. (Lees hier waarom) Eenmaal uit het vliegtuig krijg ik zonder verdere vragen een sleutel van de dienstdoende agent. Alleen het noemen van het merk van de auto is al genoeg. Zonder verdere papieren, contracten en verzekeringen stappen wij meteen in. Zo kunnen wij meteen op pad richting het verblijf net buiten Sarajevo. Daar horen wij dat FK Željezničar de derby met 2 – 1 heeft gewonnen. Het stadion zat bij lange na niet vol. Ook de het uitvak bleef leeg. Misschien is het dan toch niet zo erg dat wij de derby missen en een alternatief programma hebben. Wij sluiten de avond af met een Bosnische barbecue op het overdekte terras. De Ćevapi mag niet ontbreken.
Tito's bunker
De volgende ochtend, de dag van de wedstrijd, bezoeken wij ARK D-0 (Atomska Ratna Komanda D-0), het grootste geheim van Joegoslavië. In 26 jaar tijd, tussen 1953 en 1979, is in het diepte geheim gewerkt aan een bunker voor Josip Tito, de toenmalige president van Joegoslavië. De bunker is maar sinds kort toegankelijk voor toeristen en ligt precies halverwege de route van Sarajevo naar Mostar. Aan de buitenkant is een woonhuis te zien dat tegen de rotsen aan is gebouwd. Eenmaal binnen waan je in een bijna kilometer lange bunker die bescherming moest bieden tegen een nucleaire aanval vanuit Rusland. Conferentiezalen, 100 slaapkamers en meerdere informatiekamers maken het tot een imponerend geheel. De tour door de bunker duurt dan ook langer dan verwacht. Ondanks de geschatte 4 biljoen euro die het gekost moet hebben is Tito nooit in de bunker geweest. Althans niet officieel. In die jaren is Tito wel in de buurt geweest om een aantal kleine fabrieken te bezoeken. Waarschijnlijk als dekmantel om een kijkje te nemen bij de bunker. Een bezoek is dan ook nooit bevestigd.
Vanuit Konjic, de plaats waar de bunker gelegen is, rijden wij verder naar Mostar. Het is mijn tweede bezoek aan de stad die vooral bekent staat om de Ottomaanse brug. Tijdens de burgeroorlog werd de brug volledig verwoest. Na de burgeroorlog wordt de brug in zijn oorspronkelijke staat hersteld. De brug verdeeld de stad nog steeds tussen het Kroatische deel in het westen en een Bosniaks deel in het oosten. Wij nemen plaats op een terras met een mooi uitzicht op de brug. Als wij tegen de ober vertellen dat wij naar de wedstrijd van HSK Zrinjski Mostar gaan kijkt hij boos.
“Me supporter Velež,” krijgen wij in gebroken Engels te horen.
FK Velež, gelegen aan de zijde van de Bosniakken, is de grootste rivaal van Zrinjski. Tijdens de burgeroorlog stonden beide clubs ook letterlijk lijnrecht tegenover elkaar. Na de Bosnische burgeroorlog is de stad in inwoneraantal ook gehalveerd.
Als de ober binnen is horen wij veel gelach uit de keuken komen.
“Ik denk dat ze op ons eten spuwen en vervolgens allemaal lachen.”
Stari Most
Rond de 13e en 14e eeuw regeerde de Kroatisch-Hongaarse adellijke Zrinski-familie in deze kontrijen. De adellijke familie woonde in Zrin, in het noord-oosten van het huidige Kroatië. De grens van het landgoed waar ze de macht over hadden liep tot de rivier Drina. Dat is precies de rivier waar wij nu op kijken. De Stari Most, de oude brug, gaat over deze rivier. Voor de Kroaten is Nikola Subic Zrinski de grootste held van deze familie. De in Hongarije geboren Zrinski was generaal van het leger van de provincie Kroatië. De staatsman won grote veldslagen tegen de Turken bij Pest en Szigetvár in het huidige Hongarije. De bijnaam van de voetbalclub Zrinjksi Mostar is dan ook Plemići, de adellijken of staatsmannen. Tegenwoordig heeft de club ook ‘staatsmannen’ nodig om kampioen te worden. Ivan Beus is op dit moment naast voorzitter van de voetbalclub ook werkzaam binnen de Bosnische voetbalfederatie. Hij beweegt zich als een octopus door alle hoeken binnen het voetbal. Van het comité van scheidsrechters, Bosnische voetbalbond, jeugdteams en de voetbalclub Zrinjski. Op deze manier komen de vier kampioenschappen in de laatste vijf jaar in een ander daglicht te staan.
Omdat de Bosnische Marken op zijn betalen wij in euro’s. Het is duidelijk dat wij veel meer betalen dan de bon aangeeft. Het eten was daarentegen erg lekker. De derby van Mostar bezoeken is op dit moment niet mogelijk omdat FK Velež in 2016 degradeerde naar het tweede niveau. Het stadsbestuur zal opgelucht adem hebben gehaald. Want de derby staat garant voor problemen. In 2011 bestormden supporters van Zrinjski het veld na een doelpunt van de rivaal. De spelers van FK Velež moesten rennen voor hun leven. Zelfs een speler van Zrinjski deed mee aan de klopjacht. Verder staat de wedstrijd vooral bekend om de incidenten tussen beide supportersgroepen.
Een half uur voor aanvang van de wedstrijd wandelen wij naar het Kroatische deel van de stad om naar de Hrvatski Športski Klub, de Kroatische sportclub te gaan. De hekken staan open en de entree voor deze wedstrijd is gratis. HSK Zrinjski Mostar werd opgericht in 1905 door Kroatische jeugd. Tijdens de communistische periode werd HSK Zrinjski Mostar zelfs verbannen omdat alle clubs die ooit deel hadden genomen aan een Kroatische competitie geen bestaansrecht meer hadden. Terwijl wij achter de tribune lopen horen wij het fluitsignaal. Wij zijn net te laat om de aftrap te zien. Ik ben nog niet halverwege de trap als wij gejuich horen. Bij het opstappen van de laatste trede zie ik dat de spelers het doelpunt vieren. Het eerste doelpunt mis ik dus. De rookontwikkeling wordt wat opgekrikt door de ultragroepering naast ons.
Titelviering HSK Zrinjski
Om ons heen lopen supporters met plastic glazen of zelf meegenomen blikken met bier. Nergens is een verkooppunt te vinden. Samen met één van mijn medereizigers lopen wij het stadion uit om een biertje bij het café op de het kruispunt van het stadion te bestellen. Voor het eerst tijdens een wedstrijdbezoek koop ik buiten het stadion in een lokaal café een biertje om die weer mee het stadion in te nemen. Een deel van onze groep is ondertussen al aan overzijde van het stadion gaan zitten op de hoge tribune. Ik schat in dat dit de hoogste tribune van Bosnië moet zijn. Het uitzicht vanaf de bovenste stoelen is fantastisch. Zrinjski heeft een makkelijke dag. Tegenstander FK Krupa werkt zich niet in het zweet. De thuisploeg wint met 4 – 0. Tijdens de tweede helft is de plaatselijke jeugd vooral bezig om de stewards aan het werk te houden. Witte slierten worden achter elkaar op het veld gegooid. Na een wissel rennen diezelfde kinderen naar de dug-out om een shirt te bemachtigen. Tegen het einde van de wedstrijd zijn ze niet meer te houden. De jeugd wil het veld op en staat klaar voor een veldbestorming. Omdat de wedstrijd al gespeeld is fluit de scheidsrechter af, nog voordat de negentig minuten op het bord staan. Ook wij gaan het veld op. Ik ga op de foto met centrale verdediger Hrvoje Barišić. Hij heeft alleen zijn voetbalschoenen en zijn boxershort aan. Al zijn kleren werden van zijn lijf gerukt door de plaatselijke fans. Iedereen wil een attribuut van een speler bemachtigen. Al is het maar één kous. Het mag overigens geen verrassing zijn dat Barišić een Kroatische nationaliteit heeft. Hoewel ik liever een veldbestorming zie in het stadion van FK Željezničar, mijn favoriete voetbalclub in dit land, heb ik geen spijt van dit bezoek. De route van Sarajevo naar Mostar is ook prachtig. Glooiende bergen, rotspartijen en adembenemende vergezichten. Op de terugweg stoppen wij nog in Jablanica om een kip van het spit te eten. Stiekem bedank ik Erdogan dan toch een heel klein, maar dan ook een heel klein beetje.
20-05-2018
HSK Zrinjski Mostar – FK Krupa 4 - 0
Stadion: Bijeli Brijeg
Toeschouwers: 8.000
3' M. Filipović 1 - 0
11' M. Bencun 2 - 0
32' H. Handžić 3 - 0
71' M. Filipović 4 - 0
